یکی از بهترین روش‌های کشت برای زعفران روش کاشت مدرن گلخانه ای می‌باشد. این روش علی الخصوص در مناطقی که خاک نامناسب یا فقیر دارند، شرایط آب و هوای مناسبی برای کاشت زعفران ندارند یا خاک و آب آن منطقه دچار آلودگی است، برای کاشت زعفران استفاده می‌شود.
انواع روش‌های کشت زعفران
زعفران به دو روش سنتی و مدرن (گلخانه‌ای) کاشته می‌شود که هر کدام از آن‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند.
- کشت سنتی زعفران
کشت سنتی زعفران، یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین نوع کشت که سالیان سال به این روش کاشته می‌شود. در این روش کشت، کشاورز باید بهترین منطقه با شرایط آب‌وهوایی و خاک مناسب را انتخاب کنند. آب‌وهوا، بسیار برای کاشت زعفران اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل معمولا بهترین مناطق برای کاشت سنتی زعفران، مناطق نیمه گرمسیری و خشک است. زمستان ملایم و تابستان گرم و خشک این مناطق شرایط مطلوبی را برای کشت زعفران پدید می‌آورد. بهترین مناطق آب و هوایی برای کشت زعفران در خراسان ایران می باشد.
خاک مناسب برای کشت زعفران باید pH بین 7 الی ۸ داشته و ترکیبی از شن و رس باشد. این خاک باید فاقد هرگونه علف هرز باشد و باید پیش از کاشت پیاز زعفران زمین به خوبی زهکشی شده و شخم زده شود. بهترین زمان برای کاشت پیازهای زعفران از اواسط مرداد تا شهریور ماه خواهد بود.
پیازهای زعفران در اشکال متفاوتی همچون بیضی، تخم مرغی و دایره‌ای یافت می‌شوند و دارای الیاف قهوه‌ای رنگی هستند. این پیازها باید کاملا سالم و عاری از هرگونه میکروب و آلودگی باشند. پیازها را می‌توان به سه صورت کپه‌ای، نواری یا چاله‌ای در خاک قرار داد.
رایج‌ترین روش کشت پیاز زعفران، روش چاله‌ای است که در آن چاله‌هایی به عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر در خاک حفر می‌شود و سه تا ۱۵ عدد پیاز در آن‌ها گذاشته شده و سپس با خاک پوشانده می‌شود. عمق این چاله‌های حدود ۲۰ سانتی‌متر است تا پیاز از سرما و گرمای شدید در امان باشد.
در اواسط مهر ماه باید این پیازها را آبیاری کرد. حدود ۱۵ تا ۲۰ روز بعد، اولین گل‌های بنفش رنگ زعفران سر از خاک بیرون می‌آورد. پس از شکوفا شدن، گل‌های زعفران را باید تا پایان آبان ماه از طلوع آفتاب تا ساعت نه صبح چید.
این زمان را زمان طلایی برداشت زعفران می‌باشد، چون گل‌های زعفران باز بوده و می‌توان بهترین کیفیت زعفران را برداشت کرد.
- کشت گلخانه‌ای زعفران
بستر کشت در این روش از سیستم های هیدروپونیک ممکن است از شن شسته و یونیزه شده، ورمی‌کولیت، خاک اره، پرلیت، پوسته برنج-بادام زمینی، خزه، پشم سنگ، مخلوطی از پیت و ورمی‌کولیت و … تشکیل شده باشد.
می‌توان از محفظه‌های محدود مثل گلدان یا سینی‌های کشت با فاصله مناسب استفاده کرد. اگر فضای گلخانه دارای نور کافی نباشد، لامپ های رشد مصنوعی و لامپ های فلورسنت به عنوان نور تکمیلی راهکشا خواهد بود.
کشت گلخانه‌ای زعفران که به آن کشت مدرن هم گفته می‌شود، قدمت چندانی نداشته و در کشور چین اختراع شده است. در این روش، گیاه زعفران به دو صورت هیدروپونیک و آیروپونیک کاشته می‌شود. در هر دو این روش‌ها، گیاه زعفران در خاک کاشته نمیشود.
کشت گلخانه‌ای هزینه‌های بسیار کمتری نسبت به کشت سنتی دارد و به خصوص در کشورهایی که با بحران کمبود آب مواجه هستند، این روش با مدیریت هوشمند سیستم سامان شرکت داده آمای داتیس می‌تواند راندمان تولید زعفران در گلخانه را تا چند برابر تولید زعفران سنتی بالا برده و به همین دلیل بسیاری از کشاورزان، این روش را ترجیح می‌دهند. کشت مدرن و گلخانه‌ای زعفران هنوز نتوانسته آب‌وهوای ویژه مناطقی چون خراسان ایران را شبیه‌سازی کند. به همین دلیل کیفیت زعفران گلخانه‌ای را نمی‌توان با زعفران سنتی مقایسه کرد.
کشت هیدروپونیک زعفران
کشت هیدروپونیک یکی از روش‌های کشت گلخانه‌ای است که به آن آب کشت هم می‌گویند. در این روش، گیاه زعفران دوره رشد کوتاه و سرعت رشد بالایی دارد. در کشت زعفران به روش هیدروپونیک، نیازی به خاک نیست و راندمان تولید بسیار بالاتر از کشت سنتی می‌باشد. با این روش می‌توان زعفران را بیش از یکبار در سال برداشت کرد و از هر هکتار، حدود ۱۰ الی ۱۲ کیلوگرم زعفران به دست آورد.
پیاز زعفران را در ماه خرداد تا تیر هنگامی که پیاز زعفران در خواب به سر می‌برد باید تهیه کرد. این پیازها را باید در محیطی مناسب از نظر رطوبت، نور و تهویه نگهداری کرد. سپس پیازها از اواسط مرداد تا شهریور به جعبه‌های چوبی در گلخانه منتقل و کشت را شروع می‌شود.
کارشناسان کشاورزی برای تغذیه زعفران مواد غذایی محلول در آب را بررسی میکنند. آب همراه با مواد مغذی مورد نیاز ترکیب شده و سپس به گیاه داده می‌شود. در روش هیدروپونیک یا آب کاشت زعفران، گیاه تغذیه بهتری داشته و رشد بهتری را دارد.
انواع روش های کشت هیدروپونیک :
هیدروپونیک از لحاظ سیستم به دو دسته کلی تقسیم بندی می‌شود.
- سیستم هیدروپونیک مایع یا بدون بستر (H.S):
تفاوت اصلی، قراردادن ریشه گیاهی در محیط کشت عاری از هرگونه بستر نگه دارنده است. محلول قابلیت بازیافت و چرخش دائم را دارد. زمانی که مواد مغذی در محلول غذایی کم شود، توسط سیستم‌های هوشمند نظیر سیستم مدیریت هوشمندکشت هیدروپونیک سامان نمایش داده شده و مجدد مواد مغذی لازم به آب موجود در مخزن‌های تغذیه تزریق می‌شود.
2.سیستم هیدروپونیک در بستر جامد (A.H.S):
در سیستم محیط کشت جامد برای رشد پیاز زعفران از بسترهای pH بی اثر یا خنثی استفاده می‌شود، در حالی که در سیستم‌های مایع مواد غذایی محلول به طور مستقیم به ریشه های زعفران رسانده می‌شود، در سیستم جامد نوع سیستم، مشخص کننده نوع تغذیه است.
سیستم های جامد هیدروپونیک به دو صورت باز یا بسته کار میکنند. در سیستم باز محلول غذایی فقط یک بار توزیع می‌شود. محلول غذایی اضافی از سمت دیگر سیستم زهکش می‌شود. در سیستم بسته مقادیر اضافی محلول به مخزنی جداگانه برگشت داده شده و مجدداً مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- مزایای کشت هیدروپونیک زعفران
- این روش، به دلیل استفاده از حداکثر فضای گلخانه و عدم محدودیت به کاشت افقی روی خاک، می‌توان گیاهان زعفران را به صورت طبقاتی کاشت و درنتیجه تراکم کشت بسیار بالا است.
- کشت زعفران به روش هیدروپونیک به خاک نیاز ندارد، درنتیجه هزینه‌های تهیه زمین کشاورزی و فرایندهای آماده‌سازی زمین در این روش وجود نخواهد داشت.
- آبیاری در این روش با کشت سنتی متفاوت بوده و مصرف آب در این روش به میزان چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
- گلخانه و محیط کاشت زعفران را می‌توان به سادگی و با هزینه بسیار کم ضدعفونی و از شیوع بیماری‌ها جلوگیری کرد.
- به دلیل آن‌که پیاز زعفران خارج از خاک قرار دارد، می‌توان سلامت پیازها را به صورت مستمر بررسی و از آلودگی آن یه عوامل بیماری‌زا جلوگیری کرد.
- کنترل شرایط محیطی نظیر نور، رطوبت، دما بسیار ساده‌تر از روش کشت سنتی است.
معایب کشت هیدروپونیک زعفران
- مهمترین عیب کشت زعفران به روش هیدروپونیک، نیاز مبرم به افراد متخصص ویا سیستم‌های تمام اتوماتیک هوشمند با برنامه ریزی قبلی نظیر سیستم مدیریت کشت هیدروپونیک هوشمند سامان شرکت داده آمای داتیس است.
- کمیت و کیفیت همواره رابطه معکوس دارند. با اینکه زعفران گلخانه عملکرد بالاتری نسبت به کشت خاکی دارد ولی کیفیت زعفران گلخانه ای در مقایسه با کشت زعفران سنتی پایین‌تر است.
انواع سیستم هایی کشت گلخانه هیدروپونیک :
- سیستم کشت نوار تغذیه ای (NFT)
- کشت آبی عمیق (DWC)
- سیستم جریان و تخلیه (Ebb & Flow)
- سیستم قطره ای (Drip)
- برای کشت زعفران سیستم جریان دائمی از سیستم نوار تغذیه ای می توان استفاده کرد.
- جزء مهمترین سیستم کشت هیدروپونیک زعفران، سیستم کنترلر می‌باشد.
زمان کاشت هیدروپونیک زعفران
زمان کشت با توجه به فعالیت بنه تعیین می‌شود و پیاز زعفران مهرماه از خواب بیدار می‌شود. مانند سایر روش های کشت زعفران، بهترین زمان کاشت زعفران از اواخر بهار تا اول پاییز می باشد. بهتر است پیش از انتقال پیازها به محل گلخانه از سلامت تجهیزات و نحوه عملکرد آن اطمینان حاصل کنید.
هوشمند سازی گلخانه
#هوشمند_سازی_گلخانه
